Ο μαγικός και σκοτεινός κόσμος των αδερφών Γκριμ

Επί δύο και πλέον αιώνες τα παραμύθια των αδερφών Γκριμ τροφοδοτούν τα παιδικά όνειρα με μαγεμένα τοπία, πριγκίπισσες, γυάλινα γοβάκια, παλάτια, κακές μάγισσες και καλές νεράιδες. Ποιος δεν έχει αποκοιμηθεί διαβάζοντας την «Κοκκινοσκουφίτσα», τη «Σταχτοπούτα», τη «Χιονάτη και τους επτά νάνους», την «Ωραία κοιμωμένη», το «Χάνσελ και Γκρέτελ» ή τη «Ραπουνζέλ», βέβαιος πως το κακό θα νικηθεί στο τέλος και οι καλοί ήρωες θα γνωρίσουν την ευτυχία που αξίζουν;

Ο Γιάκομπ και ο Βίλχεμ Γκριμ γεννήθηκαν σ’ ένα μικρό χωριό της Γερμανίας το 1785 και το 1786 αντίστοιχα. Από νεαρή ηλικία έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις γερμανικές λαϊκές αφηγήσεις και παραδόσεις. Έτσι, άρχισαν να συλλέγουν παραδοσιακές ιστορίες, προσπαθώντας να αποτυπώσουν στο χαρτί όσο πιο πιστά μπορούσαν την τεχνική και τις λέξεις που χρησιμοποιούσαν οι λαϊκοί αφηγητές. Το υλικό αυτό αποτέλεσε τη βάση για να γράψουν περισσότερα από διακόσια παραμύθια.

Ο πρώτος τόμος των παραμυθιών τους κυκλοφόρησε στις 20 Δεκεμβρίου 1812 και περιλάμβανε 86 ιστορίες. Ο τόμος έφερε τον τίτλο Kinder-und Hausmärchen (Παιδικά και οικογενειακά παραμύθια). Η αλήθεια όμως είναι ότι τα παραμύθια που δημοσιεύτηκαν σ’ αυτό το πρώτο βιβλίο τους δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «παιδικά» ή «οικογενειακά». Αυτός ήταν άλλωστε ο λόγος που η κυκλοφορία τους συνοδεύτηκε από αντιδράσεις, καθώς ορισμένα από αυτά θεωρήθηκαν ακατάλληλα για τα παιδιά. Η έκδοση αυτή ακολουθήθηκε δύο χρόνια αργότερα από έναν δεύτερο τόμο, που περιλάμβανε 70 ιστορίες. Μέχρι το 1857 πραγματοποιήθηκαν επτά εκδόσεις, που περιείχαν συνολικά 211 παραμύθια.

Τα παραμύθια των αδερφών Γκριμ μεταφράστηκαν σε 160 γλώσσες και χωρίς αμφιβολία αγαπήθηκαν από τα παιδιά όλου του κόσμου. Για να γνωρίσουν, όμως, αυτή τη δημοφιλία, οι αδερφοί Γκριμ αναγκάστηκαν να επεξεργαστούν ξανά και ξανά το αρχικό υλικό τους, προκειμένου να προσαρμόσουν τις ιστορίες τους στις κοινωνικές και θρησκευτικές ευαισθησίες του καιρού τους. Η έκδοση του 1812 λογοκρίθηκε από τους ίδιους, καθώς οι ιστορίες τους δεν είχαν περάσει από το φίλτρο του «πολιτικώς ορθού» της εποχής, ώστε να αμβλυνθούν όλες οι γωνίες που περιείχαν οι ανεπεξέργαστοι λαϊκοί μύθοι, που χάνονταν στο βάθος των αιώνων. Το τέλος τους δεν ήταν πάντα διδακτικό, ούτε αυτό που πιστεύεται ότι πρέπει να ακούνε τα παιδικά αυτιά. Οι καλοί δεν ευτυχούσαν πάντοτε, δεν αποδιδόταν η δικαιοσύνη, δεν επικρατούσε η καλοσύνη και η αθωότητα. Η βία, το αίμα, το σεξ, η αδικία αποδίδονταν συχνά με ωμότητα και φιλοτεχνούσαν ιστορίες όχι και τόσο παραμυθένιες, όμως πιο κοντά στη σκληρή ζωή που βίωναν οι άνθρωποι της εποχής και στα φοβερά πλάσματα που κατοικούσαν στα όνειρα και στη φαντασία τους.

Τουλάχιστον πενήντα από τα παραμύθια τους σβήστηκαν για πάντα από τις εκδόσεις τους, καθώς η ωμότητά τους δεν επιδεχόταν καμία επεξεργασία και κρίθηκε πως δεν θα μπορούσαν να γίνουν ποτέ κατάλληλα για παιδιά. Έτσι, η τελική έκδοση του 1857, που περιλαμβάνει τα παραμύθια που είναι σε όλους μας γνωστά, απέχει πολύ από την αρχική του 1812.

Παραμύθια των Αδελφών Γκριμ